Πραγματογνώμονας είναι ο επαγγελματίας εκείνος που έχει ειδικές επιστημονικές ή τεχνικές γνώσεις και καλείται να εξετάσει μια κατάσταση, να δώσει τη γνώμη του εγγράφως καθώς και να εκτιμήσει την έκταση μιας ζημιάς και το κόστος της αποκατάστασής της. Πραγματογνωμοσύνη είναι μία επιστημονική γνωμοδότηση, επί ειδικού ζητήματος και απευθύνεται σε μη τεχνικούς η οποία στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα - δεδομένα και τεκμηριώνεται με νόμους, τεχνικές προδιαγραφές και τεχνικές οδηγίες. Η πραγματογνωμοσύνη πρέπει να είναι τεκμηριωμένη για να έχει αξιοπιστία και να αξιοποιηθεί η αποστολή της. Ευνόητο είναι ότι η πραγματογνωμοσύνη που σχετίζεται με θέματα αντιδικίας μεταξύ εμπλεκομένων μερών, πρέπει να είναι απόλυτα τεκμηριωμένη. Σε αντίθετη περίπτωση ο πραγματογνώμονας μπορεί να κατηγορηθεί ότι τη συνέταξε διά δόλο και να αντιμετωπίσει τις ανάλογες ευθύνες και κυρώσεις. Εντολέας μιας πραγματογνωμοσύνης μπορεί να είναι Ιδιώτης, Επιχείρηση, Ασφαλιστική εταιρία ή και Δικαστήριο. Εργατικό ατύχημα ονομάζεται κάθε ανεπιθύμητη σωματική βλάβη ή θάνατος εργαζομένου από βίαιο ή απροσδόκητο συμβάν κατά τη διάρκεια της εργασίας ή εξαιτίας αυτής (κατά τη μετάβαση προς ή την αποχώρηση από την εργασία) ανεξάρτητα από το μέσο μεταφοράς, αρκεί να υπάρχει χρονική και χωρική συσχέτιση. Αιτία των ατυχημάτων είναι η πίεση του χρόνου, η ανθρώπινη κρίση, η άγνοια, η αμέλεια, η αβλεψία, η παράλειψη, η παράβλεψη, η παράβαση, η παραβίαση των κανόνων ασφαλείας, των ανθρώπινων ορίων και των ορίων αντοχής του εξοπλισμού και των μηχανημάτων. Τα εργατικά ατυχήματα κατηγοριοποιούνται σε : • εργατικά ατυχήματα προσωπικού της επιχείρησης • εργατικά ατυχήματα υπεργολάβων που απασχολούνται στο χώρο της επιχείρησης • μη εργατικά ατυχήματα τρίτων • μικρά ατυχήματα (διακοπή εργασίας μιας ημέρας) • κοινά ατυχήματα (διακοπή εργασίας πάνω από μια ημέρα) • σοβαρά ατυχήματα (ακρωτηριασμοί, μόνιμες αναπηρίες) • θανατηφόρα ατυχήματα • ατυχήματα που συνέβησαν στους χώρους δραστηριοτήτων της επιχείρησης • ατυχήματα μετάβασης από και προς την εργασία Τα εργατικά ατυχήματα σχετίζονται με : • την ηλικία • την απειρία ή η άγνοια του εργαζόμενου • την διανοητική ικανότητα του εργαζόμενου • την κόπωση • τους συναισθηματικούς και παθολογικούς παράγοντες • τις κακές συνήθειες των εργαζομένων (υπερβάλλων ζήλος, κάπνισμα, χρήση κινητού) • στο κακό φωτισμό, αερισμό, θέρμανση, ψύξη και αερισμό • στη κακή κατάσταση των δαπέδων & των κλιμάκων • στο κακό στοίβασμα και την μη δέουσα διακίνηση των υλικών • στη ακαταστασία του χώρου εργασίας & στην έλλειψη καθαριότητας • στα ελαττωματικά εργαλεία και μηχανήματα • στη «πατέντα» που σκέφθηκε ο εργαζόμενος για να γίνει η εργασία του πιο γρήγορη και λιγότερο ανιαρή • στη μη τήρηση των Σ.Α.Υ. και Φ.Α.Υ. Το αποτέλεσμα των εργατικών ατυχημάτων είναι : • έξοδα και δαπάνες Α' βοηθειών • νοσοκομειακή και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη • επιδοτήσεις και αποζημιώσεις • συντάξεις • πρόωρος θάνατος • οικονομική αποζημίωση του θύματος • χαμένες εργατοώρες • χρόνος απασχόλησης ια τη διερεύνηση των αιτίων • ζημιά σε μηχανήματα, υλικά, εγκαταστάσεις • κόστος αντικατάστασης θύματος από άλλο εργαζόμενο • καθυστέρηση ή σταμάτημα παραγωγής • κακό ψυχολογικό κλίμα στην επιχείρηση • ανθρώπινος πόνος του θύματος & της οικογένειάς του • ψυχολογικά προβλήματα θύματος (φοβία, μετά - τραυματική εκδικητική συμπεριφορά) • κόστος αποκατάστασης-επανένταξης • μείωση απόδοσης ή ανάγκη αλλαγής θέσης • κακή εικόνα του εργοδότη προς τους τρίτους και την αγορά. Επαγγελματική ασθένεια ή επαγγελματική νόσος ή επαγγελματική πάθηση, χαρακτηρίζεται εκείνη που προσβάλλει ορισμένα άτομα αποκλειστικά και μόνο λόγω του επαγγέλματός τους. Προκειμένου να χαρακτηριστεί μια ασθένεια επαγγελματική και προκειμένου οι παθόντες επαγγελματίες να τύχουν την νόμιμα προβλεπόμενη προστασία και αποζημίωση θα πρέπει να εξακριβωθεί η ιδιαίτερη και ειδική επίδραση του είδους της εργασίας επί της αιτιολογίας της νόσου ή της πάθησης γενικότερα. Αναγνώριση : Η νομική αναγνώριση των επαγγελματικών παθήσεων συμπεριλαμβανομένων των εργατικών ατυχημάτων αποτελεί τη βάση επί της οποίας αναπτύχθηκε η θεωρία περί του επαγγελματικού κινδύνου η οποία και καθιερώθηκε με την εργατική νομοθεσία των διαφόρων χωρών. Οι επαγγελματικές παθήσεις αποτελούν μορφές βλάβης του ανθρωπίνου οργανισμού προερχόμενες εκ της παραγωγικής αιτίας που ενέχει το κάθε επάγγελμα, οι οποίες νόσοι τη μόνη διαφορά που παρουσιάζουν είναι ο τρόπος εκδήλωσής τους, σε αντίθεση με το εργατικό ατύχημα, που είναι αιφνίδιο. Κατηγορίες : Πλήρης επιστημονικός ορισμός της επαγγελματικής ασθένειας, ή νόσου, ή πάθησης δεν μπορεί να καταστεί δυνατό να δοθεί λόγω των πολλών ιδιαιτεροτήτων των επαγγελμάτων και της παρ΄ εκάστου συνάφειας των γενεσιουργών αιτίων. Μια πρώτη διάκριση που είχε γίνει με βάση τις αιτίες προσδιορίστηκαν αρχικά σε τέσσερις κατηγορίες, στις εκ χρήσεως τοξικών και καυστικών ουσιών, τις εκ του ανθυγιεινού τόπου εργασίας, τις εκ δυσμενών κλιματολογικών συνθηκών και τις προερχόμενες από υπερβάλλουσα εργασία. Επί των δύο τελευταίων κατέστη πολύ δύσκολος ο ακριβής προσδιορισμός όπου εξετάζονται ως συνθήκες εργασίας. Στη σύγχρονη άποψη διάκρισης όπου οι επαγγελματικές ασθένειες είναι πολλές και ποικίλες συγκαταλέγονται στις ακόλουθες βασικές ομάδες, χωρίς όμως να παραβλέπονται και οι συνθήκες εργασίας, όπως: • Οι νοσοκονιάσεις, από τις οποίες προσβάλλονται οι εργαζόμενοι σε εργασίες που υφίσταται κονιορτός, όπως π.χ. σε λατομεία, μεταλλεία, ανθρακαποθήκες, καρβουνόσκαλες, κατεργασίας ζωικών και φυτικών προϊόντων, κλωστοϋφαντουργεία, κτλ. • Επαγγελματικές δερματίτιδες • Βλάβες οργάνων • Δηλητηριάσεις από αέριες ουσίες • Βλάβες προκαλούμενες από πιέσεις • Παθήσεις υπό υψηλή θερμοκρασία • Παθήσεις από ηλεκτρομαγνητικά κύματα και ραδιενεργά υλικά • Βλάβες από συνεχείς δονήσεις • Ακουστικές βλάβες από υπερβολικό θόρυβο • Λοιμώδεις νόσοι • Εγκαύματα από χημικές ουσίες • Τραυματισμοί καλούμενοι γενικά και εργατικά ατυχήματα Πρόληψη : Για την προστασία των εργαζομένων από παραπάνω περιπτώσεις επιβάλλονται με νόμους πολλά και ποικίλα προληπτικά μέτρα τα οποία θα πρέπει να τηρούνται καθ΄ όλη τη διάρκεια της επαγγελματικής απασχόλησης και να επισημαίνονται ευδιάκριτα στους αντίστοιχους επικίνδυνους χώρους εργασίας. Αποζημίωση : Σε κάθε περίπτωση κατά την οποία βεβαιώνεται η ύπαρξη επαγγελματικής ασθένειας ή πάθησης, ο παθών μισθωτός δικαιούται εφ' άπαξ ή περιοδικής αποζημίωσης (σύνταξης) της οποίας το ποσό ποικίλει ανάλογα της πρόσκαιρης ή μόνιμης επελθούσας ανικανότητας και του χρόνου (διάρκεια) απασχόλησης στο συγκεκριμένο επάγγελμα, ή συνολικού χρόνου εργασίας μέχρι του συμβάντος. Η αμοιβή μιας πραγματογνωμοσύνης, εξαρτάτε από το είδος και το μέγεθος της κατάστασης που καλείται να εξετάσει ο πραγματογνώμονας, είναι δε θέμα ελεύθερης διαπραγμάτευσης και την καταβάλλει σύμφωνα με το νόμο ο επισπεύδον της υπόθεσης. Ενδεικτικά, για (απλή) δικαστική πραγματογνωμοσύνη, (Αχαΐα), ο χρόνος απασχόλησης του πραγματογνώμονα είναι : • Ορκωμοσία πραγματογνώμονα και παραλαβή φακέλου (1 ημέρα) • Μελέτη στοιχείων φακέλου, (αγωγής- ανταγωγής προτάσεων κ.λ.π.) (3 ημέρες) • Πρόσκληση διαδίκων από τον πραγματογνώμονα για ενημέρωσή του και κατάθεση - παραλαβή συμπληρωματικών στοιχείων (1 ημέρα) • Πραγματοποίηση αυτοψίας ή αυτοψιών στον εξεταζόμενο χώρο εργασίας, παρουσία διαδίκων ή και τεχνικών συμβούλων (1 ημέρα / αυτοψία) • Συγκέντρωση στοιχείων, μελέτη αυτών και σύνταξη της έκθεσης πραγματογνωμοσύνης (3-5 ημέρες) • Κατάθεση της έκθεσης πραγματογνωμοσύνης στην γραμματεία του Δικαστηρίου (1 ημέρα)